Soms raak ik in verwarring na weer een boek over boeddhisme. Verwarring over welke stroming mij het meest aanspreekt. Zeker na het boek van Paul van der Velde ‘In de huid van de Boeddha’ word ik belast met veel vragen. Van der Velde heeft al ‘een heel leven’ het boeddhisme in al zijn vormen bestudeerd. Hij is hoogleraar hindoeïsme en boeddhisme (Aziatische religies) aan de Radboud Universiteit te Nijmegen en ontdekt steeds meer over de échte waarheid van het boeddhisme, het ontstaan ervan en hoe de wijsheid van de Boeddha zich in het leven van mensen heeft genesteld. Dankzij dit boek gaat ook mijn ontdekkingsreis verder. Wat moet ik geloven? Waaraan zal ik me nu gaan wijden? Vooralsnog blijf ik dankzij een ander boek (‘Liefdevolle Vriendelijkheid, Een ander perspectief op geluk’ van Sharon Salzberg) mijn hang naar liefde en vrede trouw. Vooral omdat ik sinds bijna een jaar maandelijks een cursus volg op mijn Shambhala sangha, waarin oefeningen aan de hand van Salzbergs boek centraal staan. Salzberg is meditatieleraar en mede-oprichter van Inside Meditation Society. Dat geeft vertrouwen, vooral omdat de oefeningen mij tot de verbeelding spreken.
Elke keer worden wij tijdens de cursus geconfronteerd met nieuwe uitwisselingsoefeningen die tot taak hebben vriendelijk voor elkaar te zijn. Goed kijken en vooral goed luisteren naar de anderen is moeilijk, maar blijkt te leiden tot meer begrip en respect voor elkaar. Vertel de ander, die tegenover je zit, wat je dwars zit. Slik de mogelijke kwetsing van die ander niet meteen in. Laat die ander zeggen wat hem of haar op het hart ligt en bedenk dat het zijn of haar gevoel is. Voel wat het met je doet, laat het toe, voel de kwetsing en de pijn. Loop er niet voor weg, slik het niet, laat het je raken. Dat kan opluchten, dat lucht wat mij betreft zeker op: ik ga mijn gevoel niet langer uit de weg.
Zulke gesprekken hebben bij mij tot vriendschap geleid met een andere cursist. Wij spraken af om er regelmatig verder over te praten. Dan praten wij over wat wij zoal ervaren en voelen. Dan zeggen wij tegen elkaar: ‘Heb je meer van zulke gesprekken met anderen?’ Nee, is dan het antwoord. Want oprecht zijn wij met z’n allen veel te weinig tegen anderen. Hoe graag wij dat ook zouden willen. Maar dat lukt niet goed. Omdat die anderen al snel hun diepe gevoel uit de weg gaan en liever een biertje bestellen of over voetbal, sport, auto’s, geld, vrouwen, kinderen, kleinkinderen, eten, de hond of de kat en status (werk) praten. Wij, daarentegen, laten ons hart spreken en praten over onze twijfels: het waarom van leven.
Bijzonder zijn ook de opdrachten die onze lerares meegeeft. Zoals ’s avonds terugdenken aan de dag en welke goede dingen je hebt gedaan. Of goed naar mensen kijken die je tegenkomt en proberen hen te begrijpen. Vast en zeker hebben zij ook pijn, lijden zij net als jij. Proberen te zien dat zij ook mensen zijn met gevoel. Groet hen, wees vriendelijk, ga er niet vanuit dat zij teruggroeten of vriendelijk zijn omdat jij zo vriendelijk bent. Zie de ander, toon respect en begrip voor wie ze zijn. Empathie is het sleutelwoord.
Die laatste oefening heeft mij veel opgeleverd. Ik kijk naar mensen die ik tegenkom en probeer te zien dat zij net als ik lijden. Iedereen lijdt, aan wat dan ook. Dat wordt vaak vergeten. Zo zie ik regelmatig een hele oude man schuifelen die zijn hond uitlaat. Elke keer ga ik dan naar mijn hart en wens de man een goede dag. Dat voelt goed, ook als de man niets terugzegt. Ik doe het voor mezelf en voor die ander. Hopelijk hebben we dan beiden een goede dag. Dat weet ik bijna zeker.
Of dat nu uit het boeddhisme voortkomt of niet, is mij niet helemaal duidelijk. Daar geven genoemde schrijvers, Van der Velde en Salzberg, wat mij betreft nog geen helder antwoord op. Duidelijk is wel dat de boeken mij meer inzichten geven in hoe je in het leven kan staan. Tussen alle twijfels door begrijp ik dat liefdevolle vriendelijkheid (en empathie) een stap op weg is naar respect voor elkaar en mogelijk zelfs tot vrede.
De auteur is bestuurslid van Shambhala Leiden
Deze column is gepubliceerd op de website http://www.vriendenvanboeddhisme.nl
Het knettert en dondert in je hoofd. Een elektrische stroomversnelling davert door je hele lijf. Je ogen zwellen en puilen uit. Het speeksel spuit uit je mond, je spuugt vuur, je hakkelt. Je zintuigen raken verdoofd en verblind. De motoriek van je armen en benen is onbeheersbaar geworden. Alles schokt en trekt. En schiet in de afweer, op zoek naar wapens. Slaan en schoppen is onbewust een optie geworden. Het gif moet er uit, aan alle kanten, uit alle gaten. Woede!
Voelden we maar meteen waar en hoe we geraakt worden. Dat kan een woede-uitbarsting voorkomen. Ik heb geprobeerd me te laten raken en meteen te voelen dat ik geraakt word. Dan voel je de pijn meteen, hoe pijnlijk dat ook is. De ander, degene die jou raakt, zou dan direct kunnen begrijpen wat er met jou aan de hand is. Dat het jouw pijn is en niet per definitie de schuld van degene die de pijn veroorzaakt. Het is moeilijk. Omdat je afweer automatisch aan de slag gaat en de raarste dingen met je gedrag doet. Je kunt het leren herkennen, maar we zijn mensen – de een nog gevoeliger dan de ander.
Gedrieën liepen we ’s nachts het bos in, mijn vriend Marius, zijn hond en ik. Het was stil. Alleen ik babbelde wat. Waarom? Angst? Of gewoon omdat samen wandelen niet gezellig is als je niet met elkaar praat. Hier en daar hoorde ik wat ritselen, dat wel. Maar ik was toch meer met mezelf bezig, met mijn gebabbel.
Toen was het stil. Ik hoorde een fluitconcert van vogels, bladeren ritselen, mijn adem en ik hoorde zelfs mijn hart in een rustig, regelmatig ritme kloppen. Weg van het lawaai. Weg van borende en zagende buurmannen. Weg van alarmerende sirenes. Weg van blaffende honden. Weg van redeloos schreeuwende kinderen en hun radeloze ouders.
Mijn aandacht was weg. Buiten mijn boshuisje hoorde ik een fluitconcert van vogels, een bromvlieg op zoek naar een plekje waar hij zich rustig voelde. Het zou een oorverdovend lawaai kunnen zijn, waar geen agressieve gitaar van mijn geliefde zielsverwant Neil Young tegenop kon. Het was sensationeel. Ik had mijn rust gevonden, door naar mijn lichaam te luisteren, mijn zintuigen te voelen en simpelweg te aanvaarden.
guusvanholland 