Voetbal en sport – de begeerte van mensen naar glorie

Waarom kijken mensen zo veel naar voetbal – of naar andere sporten? Hangend voor de televisie maken zij zich druk over wat zich op het beeldscherm afspeelt. Ze springen op bij een doelpunt of een doelrijpe kans, beginnen te schelden als er een tegendoelpunt valt. Dagenlang zijn ze bedroefd na een nederlaag, dagenlang zijn ze euforisch na een overwinning op welke tegenstander dan ook. Alleen ‘een revanche’ kan het gevoel van verdriet verminderen.

Vroeger toen ik zelf nog als voetbalverslaggever nieuwsgierig over de hele wereld reisde, reageerde ik verbaasd op de dagelijkse analyses in vooral de Italiaanse, Spaanse, Turkse, Griekse en Zuid-Amerikaanse kranten. Iedereen werd om een mening gevraagd. Want er had zich een wonder dan wel een ramp voltrokken. Waardoor was de vraag, hoe kon dat toch gebeuren? Alsof iedereen er getuige van was geweest.

Niet alleen door verzadiging maar ook omdat ik een andere vorm van levensinvulling heb gevonden in boeddhisme en meditatie heeft verwondering het overgenomen van andere, dieper liggende emoties. Niets kan mij nog boeien zodra er op televisie laat staan in een stadion door wie dan ook wordt gevoetbald. Waarom zo hysterisch wordt gedaan na een overwinning of nederlaag plaats ik als boeddhistisch student in het kader: Is er niets anders om je druk over te maken? En: Goed dat mensen nog worden afgeleid door zoiets als een voetbalresultaat.

Ben ik onverschillig geworden?

Ik vermoed niet. Ik meen door mijn verworven boeddhistische inzichten de begeerte van mensen naar glorie, naar meer en meer, vooral naar winst op wie en wat dan ook te herkennen. Met name: hoe de sporters elkaar en zichzelf tegemoet treden. Hoe nederlagen in de media worden ervaren als échte rampen. Zo las ik in zowat elke krant het verslag van de wedstrijd Frankrijk-Nederland, waarin na de 4-0 nederlaag tegen de Fransen gewag werd gemaakt van termen als ‘verpulverd’ en een ‘pak rammel’. Niets bleef heel van de Nederlandse spelers, die wat mij betreft hun best hadden gedaan maar tegenover de Fransen ‘gewoon’ kwaliteit tekort kwamen. Wisten wij dat al niet?

Woede en teleurstelling gaan hand in hand zodra een team een nederlaag lijdt. Chauvinisme viert hoogtij. Ook wanneer in het extreme geval de favoriete ploeg nota bene van Gibraltar wint. Gibraltar, een soort eiland waar maar één voetbalveld is (het kunnen er ook twee zijn), kan bij mijn weten slechts over de zwakste nationale elftallen beschikken die er zijn. Maar de loftuitingen zijn niet van de lucht als er gewonnen wordt. Of was de uitslag toch weer te karig? 3-0?

Voetbal kan mij niet meer boeien. De spelers ken ik niet, de namen zijn mij vrijwel onbekend, het verschil in kapitaalkracht van clubs (door invloed van investerende Aziaten, Arabieren en Amerikanen) groeit met de dag, de coach is een man die zijn best doet om van (egocentrische en duurbetaalde) spelers een team te maken, maar hoe hij dat doet is mij een raadsel. Het schijnt dat de tegenwoordige coach Ronald Koeman een fijne man is die minder van zijn ego uitgaat, in tegenstelling tot zijn voorganger Louis van Gaal die alles in het werk stelde om zijn toch al Grote Ego te strelen en en passant ‘het volk’ meende te moeten plezieren door op welke manier dan ook ‘de mensen thuis’ een geluksgevoel te geven. Zoveel weet ik nog wel, als een sportjournalist met 35 jaar ervaring en een nog lichte verslaving aan voetbalnieuws. Waar is de teleurgestelde Van Gaal eigenlijk?

Over teleurstelling en woede geschreven. Ik was een paar keer in Nigeria, onder andere bij voetbalwedstrijden ver van de ‘bewoonde’ westerse wereld, in een gebied waar de mensen niets anders hadden dan voetbal, rivaliteit en armoede. Na afloop kon ik het volgepakte stadion niet uit. Zodra ik er wel uit kon komen, zag ik vechtende mensen, bebloed, tot de tanden toe gewapend. Zij gingen elkaar te lijf, liefst vermoordden zij elkaar. Het was bevreemdend en beangstigend om daar als buitenstaander getuige van te zijn.

Zo was ik ook getuige van supporters in Nederland die supporters van de tegenstander te lijf gingen. Ik vergat liefst voor welk team ik was, dus zei ik maar wat, uit angst in elkaar geslagen te worden. En dat allemaal door een voetbalwedstrijd. Ik was sinds mijn vroegste jeugd immers voetballiefhebber.

De haat in de ogen van supporters van welk team dan ook, is groter dan wij (hopelijk vredelievende) boeddhisten kunnen vermoeden. De haat die ik voel wanneer dit soort ‘oorlogen’ staat te gebeuren, wil ik niet meer meemaken. Zelfs niet aan de beeldbuis. De spanning die supporters en toeschouwers willen voelen, zoek ik elders. Zoals op mijn kussen, waar ik met mezelf de confrontatie aanga zonder gewelddadige gevoelens op te laten roepen. Vrede, liefde voor mezelf en elkaar wil ik bereiken. Daar ga ik voor zitten.

Ik laat iedereen vrij te doen wat hij wil. Daar wil en kan ik echt niets aan veranderen. Wat mijzelf betreft zou ik mogelijk weer naar voetbal of andere (vreedzamere) sporten kunnen kijken en zien wat daar gebeurt. Mij verwonderen over de partijdigheid van de commentatoren of na afloop van de analisten. Waarom toch? Omdat de toeschouwers en supporters eindelijk verlost zijn van de dagelijkse sores of de dingen (gedachten) die belangrijker zijn? Ik vermoed dat die gevoelens de boventoon voeren: ‘Ik hou niet meer van mijn werk, mijn vrouw en kinderen zeuren, de wereld is niet meer te redden, het klimaat verpulvert onze dromen en de gekozen politici staan niet aan onze kant’. Voetbal en sport vormen samen het amusement dat wij nodig hebben om te overleven. Zou dat het zijn?

Ik zoek het elders, beter of niet. Dagelijks op mijn kussen confronteer ik mij met mijzelf. Dat was vroeger niet geval, sportjournalistiek was een vorm van amusement – dat had ik toen nog niet door of wilde ik – kortzichtig als ik was – niet weten. Gibraltar-Nederland was op televisie (elke voetbalwedstrijd is op televisie). Ik wilde de uitslag en zeker de analyses niet horen, zien of lezen. Mediteren op mijn kussen had mijn voorkeur. Omdat het geen amusement is, vermoed ik. En het verhelderend kan zijn, vergeleken met amusement als voetbal of welke sport dan ook.

Dit artikel is gepubliceerd in het Boeddhistisch Dagblad van dinsdag 28 en woensdag 29 maart 2023

Tags: amusement, Analisten, Boeddhistisch Dagblad, Frankrijk, Gibraltar, Grieks, Italiaans, Kapitaalkracht, louis van gaal, Nigeria, Ronald Koeman, Spaans, Turks, Zuid-Amerikaans