Archief | sport en commercie RSS feed for this section

Een tsunami aan sport kan een mens te veel worden

12 aug

EK atletiekPrijzen, bekers, medailles, oorkondes en titels zijn er te kust en te keur. Geen sportonderdeel of er valt wel een onderscheiding te verdienen. Steeds meer, of het nu een Europees kampioenschap (EK) betreft, een wereldkampioenschap (WK), een olympisch kwalificatietoernooi (OKT), een wereldbeker/worldcup (WC) of weet ik wat meer. Grijpgrage en reikhalzende sporters reizen van hot naar her om er iets te halen dat hun talent voor lichamelijke vaardigheden bevestigt. Langzaam maar zeker neemt die begeerte zelfs pathologische vormen aan.

Ze worden op de voet gevolgd door de media, want overal staan camera’s, microfoons en verslaggevers klaar om vast te leggen of de gewenste prestaties wel worden gehaald – en waarom niet. Het is een nauwelijks te stillen honger naar het hoogste in het bestaan. Daar, daarboven ergens, zal en moet het geluk zich bevinden. Eenmaal in het bezit van een prijs of een titel zal de deur naar het paradijs opengaan, is het vermoeden. Al is het maar voor even, voor een paar dagen, een paar weken of een paar maanden, een paar jaar. Totdat de volgende uitdaging zich aandient, mogelijk met minder succes. Nou, dat zien we dan wel weer.

Even dacht ik dat na Wimbledon, het wereldkampioenschap voetbal en de Tour de France de golf aan sporttoernooien voor kort tot bedaren was gekomen. Een autorace of een hockey- en een golftoernooi dat waarschijnlijk alleen de échte liefhebbers tot de verbeelding spreekt, daargelaten. Het was me ontgaan dat de grootste tsunami nog moest komen. Dat krijg je als je nog leeft in het verleden, waar een zomerpauze tot aan het begin van de voetbalcompetities nog heel gewoon was. Ineens waren daar zeven Europese Kampioenschappen tegelijk, nota bene zes in één stad (Glasgow) en een andere in een andere stad (Berlijn). En tussendoor werden we ook nog vergast op (overgewaardeerde) kwalificatiewedstrijden voor belangrijke voetbaltoernooien tegen internationaal onbeduidende tegenstanders, waarin van Nederlandse clubs werd verwacht dat ze daar in zouden excelleren.

Een en ander zou te maken kunnen hebben met behoeftebevrediging. Intelligente zakenmensen (sportmarketeers) menen daarom dat wij als sportliefhebbers zo veel mogelijk naar sport willen kijken en daarover willen lezen. We zouden eens gaan zoeken naar andere interesses, zoals rust, een boek, een wandeling, de natuur of zélf sporten? Dat mag niet gebeuren…. De marketeers zien financieel gewin en groei van de aantrekkingskracht voor de betreffende sporten. En daar hebben alle sportbonden in hun begeerte naar meer beoefenaars én leden (dus meer subsidie?) wel oren naar.

EK Glasgow

De gezamenlijke Europese Kampioenschappen (European Championships), door veel media gemakshalve Super-EK genoemd, zijn ontsproten uit het brein van mensen die al eerder dit verdienmodel met ‘succes’ hebben geïntroduceerd, zoals de Champions League in het voetbal. Een toernooi waarin overigens uiteindelijk steeds meer de rijkste clubs winnen, waardoor veel voetballiefhebbers afhaken omdat hun eigen, lokale club niet meer kan wedijveren met de multinationals.

Hoezeer ik geïnteresseerd ben in welke sport dan ook, die tsunami voelt als een overtollige maaltijd waarin ik het onderscheid tussen gezond en ongezond niet meer kan zien en voelen. Het risico van te veel vet, te veel suikers, te veel gemanipuleerd voedsel dreigt. Verzadiging steekt de kop op, obesitas ligt op de loer. Ik word te dik, ziek en moet leren het overdadige voedselaanbod te weerstaan en de uitpuilende vakken bij de supermarkten te negeren. Kiezen wordt me te moeilijk. Ik heb het gevoel dat het me allemaal genadeloos en meedogenloos door de strot geduwd krijg, te zwak geworden om nog iets over of áf te slaan.

Mijn immuunsysteem is verstoord geraakt. Ik moet andere wegen en middelen vinden, wil ik niet geconfronteerd worden met een ernstige ziekte waar nog geen geneesmiddel voor gevonden is. Ik moet me afzonderen, wil ik niet aangestoken worden door dit virus. Dus, even geen televisie en radio aan en niet meteen de sportpagina’s opslaan. Weg van de media- en marketingwereld die mij ziek maakt, weg om de andere dingen in mijn leven, mijn geest en mijn lichaam te laten ontplooien. Er is vast veel meer om van te genieten, iets dat mij meer en langdurig kan verrijken

EK zwemmen

Mijn dilemma is dat ik van sport houd, zoals ik van ‘lekker’ eten en drinken (junkfood, vlees, vet, suikers en alcohol) houd. Om me tot de sport te beperken: veel wieleronderdelen fascineren mij, van de meeste atletieknummers kan ik genieten, voetbal kan mij diep raken, turnen, zwemmen en zeker en vooral golfen laten mij niet onberoerd. Niet alleen die sporten zelf, maar ook de uitblinkers (en verliezers) oefenen een grote aantrekkingskracht op mij uit. Hoe sporters omgaan met winst en verlies, boeit mij. In de sportpsychologie verdiep ik mij graag. Maar alsjeblieft, niet alles tegelijk.

Lieve marketeers, bondsbestuurders en media, kan het wat minder? Ik verlies mijn interesse – en mogelijk ik niet alleen. Niet alleen topsport, graag, lieve media. Niet alleen de prestaties (of teleurstellingen) van topsporters, die deelnemers aan die grote, massale evenementen, vastleggen en becommentariëren. Laat dat aan populistische media over – ach ja, brood en spelen. Maar er is meer in de sportwereld dan medailles en titels. Wat is er zo mooi aan sport, waarom doen mensen aan sport – waarom niet? Waarom is sport overal? Dat levert interessante inzichten en verhalen op, weet ik uit ervaring.

De internationale sportkalender raakt vol. Hij wordt voller, steeds voller. Mede daarom ontgaan mij steeds meer wedstrijden en prestaties. Het is mogelijk ook frustrerend voor de betrokken sporters zelf omdat ze door het overtollige aanbod aan sporten minder aandacht krijgen. Want daar doen de meesten het toch voor? Om aandacht te krijgen: kijk mij eens, een titel; zie mij eens goed zijn; kijk mij eens in de hemel zijn; kijk mij eens verdrietig zijn!

Het verzadigingspunt dreigt. Hoe sport ook boeit en mensen tot inzicht en verdieping kan brengen, te veel is te veel. Jaren geleden werd ik in het radioprogramma Kunststof door interviewer Frénk van der Linden gevraagd naar aanleiding van een vraaggesprek over mijn boek ‘Sportportretten op maandag’ een tegeltjeswijsheid te formuleren. Ik schreef op een tegel: ‘Te veel sport is ongezond’. En zo is het voor mij nog steeds. Ik trek me terug of probeer in ieder geval mijn nieuwsgierigheid en inspanningen te doseren. Zoals een topsporter: niet elke dag pieken.

Vanavond maar eens een boek en vroeg naar bed. Want rust in mijn hoofd schijnt echt gezond te zijn. Even geen prikkels. Als er een overwinning of een titel is behaald, lees ik het wel op de sociale media of hoor ik het via de tamtam.

Deze column is gepubliceerd op de website http://www.SportenStrategie.nl

Tags: , , , , , , , , , , , ,

Leonardo, een kind nog, als prooi van voetbalhandelaren?

20 feb

Vanuit hun verschillende invalshoeken voeren Raf Willems en Guus van Holland een wekelijkse briefwisseling met elkaar in deze rubriek Social Football Lab 2020 Histories, op http://www.socialfootballab2020.com

Brief 2:

Grote vriend Raf,

Zodra jij het begrip ‘toeval’ gebruikt, moet ik beetje lachen. Dat jij op 6 februari 2013 in Dudley, de geboorteplaats van Duncan Edwards vertoefde, precies 55 jaar nadat de beoogde beste Engelse voetballer aller tijden met de meeste voetballers van Manchester United de dood vond bij een vliegtuig-ongeluk in München, is geen toeval.

Ik kan me jouw verwondering en ontroering voorstellen. Dat je uitgerekend op de sterfdag van de legendarische Edwards en andere Busby Babes ‘Direction Dudley’ door de luidspreker op een of ander station hoorde galmen en je meteen wist: Dudley? Dat is toch de geboorteplaats van Duncan Edwards, daar wordt hij in glas-en-lood geëerd in de dorpskerk? Raf, jij weet zoveel, jij bent op zoveel plaatsen geweest waar voetbal leeft. Dat is geen toeval. Dat zoek je onbewust op.

Ik heb dat ook een beetje. Of ik nu in de auto zit of in de trein, zodra ik een naam van een stad of dorp zie, leg ik meteen de relatie met een club, een sport, een speler of een stadion. Hoe lang geleden het ook is dat ik het bestaan van die club, die speler of dat stadion ontdekte.

Deze week zag ik op de Nederlandse televisie Solo-Out of a Dream, althans een verkorte versie van de film van Jos de Putter. Het is een vervolg op Solo, de Wet van de Favela uit 1994. Ruim twintig jaar geleden maakte De Putter een bekroonde documentaire over twee Braziliaantjes (elf jaar oud), Leonardo en Anselmo. Boezemvriendjes, straatkinderen uit de beruchte sloppenwijk Jacarezinho. Anselmo is nu visser, hij heeft nauwelijks geld en kan sowieso geen iPhone of dvd-installatie betalen. Zegt hij tot verwondering van Leonardo die rijk is geworden door zijn carrière bij Feyenoord, Ajax, NAC, Red Bull Salzburg, Ferencvaros en sinds vorige maand nu Red Bull Sao Paulo.

leonardo
De tweede film is even ontroerend als de eerste. Ik kan je beide films aanraden, Raf. Leonardo mag dan rijk zijn geworden sinds hij op z’n twaalfde bij Feyenoord kwam, en voor zijn moeder een riante villa in Rio heeft kunnen kopen, hij is niet echt gelukkig. Zijn familie (moeder en broer – zijn vader is onbekend) verwijten hem van alles en wijzen hem als mens af. Hij zou, meent zijn moeder, een leugenaar zijn geworden, een egocentrist die alleen wordt belaagd door meisjes (hoeren) omdat hij zo rijk is.

Leonardo vertelt huilend (voor het eerst in het openbaar, aan zijn vertrouweling De Putter) dat hij een jaar geleden door zijn broer met de dood is bedreigd. Het is aangrijpend. Maar hij was wel mensen (zoals een bejaarde jeugdtrainer) vergeten die hem als klein jongetje hebben geholpen. Gelukkig ontmoet hij de oude man in de film op een trainingsveldje en geeft hij hem een shirt van Ferencvaros. Alles is vergeven.

Twintig jaar geleden raakte ik betrokken bij de eerste film, of eigenlijk bij de handel in het jeugdige voetballertje. Ik was in een Amsterdamse winkelstraat aangesproken door een Ajax-official, die mij vertelde dat de ‘zaak Leonardo’ stonk. Ik moest maar eens bij Tonnie Pronk, destijds hoofdscout van Ajax, informeren. Dat deed ik, maar die had geen zin in problemen en verwees me door naar zijn baas, directeur opleidingen Co Adriaanse. En die had een plausibel verhaal.

Leonardo zou naar Feyenoord gaan, de club waarvan De Putter supporter was. De Putter had naar aanleiding van zijn avontuur in Rio de Janeiro Feyenoord getipt over een 11-jarig talent. Maar, aldus de Ajacied Adriaanse, Leonardo behoorde toch echt aan Ajax. De jeugdscouts en directeur opleidingen destijds, Co Adriaanse, kenden Leonardo al lang. Ajax had (pedagogische) redenen om hem nog niet naar Amsterdam te halen. Feyenoord wilde hem meteen. Met alle gevolgen van dien.

Ik schreef er een column over, met de lezing van Ajax en Adriaanse. Ik plaats hem hieronder. Na publicatie kreeg ik een brief van Feyenoordvoorzitter Jorien van den Herik. En die loog er niet om. Ik werd geïntimideerd en bedreigd. Straatvechterstaal, op z’n zachtst gezegd. Dat mensen, voorzitters van een prominente voetbalclub, tot zulke onderwereldpraktijken overgaan. Ik was veel agressie en intimidatie gewend van voetbalbestuurders, dit kon er nog wel bij…. Hoewel.

Ja, inderdaad, ik had ook zijn versie moeten horen. Maar een telefoontje naar Van den Herik was op weigering gestuit. De voorzitter had geen tijd, werd er gezegd.

En dan nu ineens die agressieve brief. Ik wilde een brief terugschrijven, waarin ik Van den Herik even fijntjes zou uitleggen wat voor een crimineel en maffiabaas hij was. Mijn toenmalige chef heeft me ervan weerhouden. Tja, Raf, ik heb dingen nagelaten. Angst is een slechte raadgever. En in de voetbalwereld raken ook integere mensen van zichzelf vervreemd, stelde ik mezelf gerust.

Mijn even kritische als doortastende, dierbare collega Matty Verkamman pikte gelukkig mijn column op en schreef er een uitgebreider en veel genuanceerder stuk over in Trouw. Daarin komt een Braziliaanse makelaar en handelaar in paspoorten ter sprake. Deze man werkte niet exclusief voor Ajax, zoals de Amsterdamse club meende. Hij werkte voor elke club die hij maar wenste. Dus ook met Feyenoord, als dat zo uitkwam. De wegen van voetbalclubs zijn niet zo ondoorgrondelijk en doortrapt als we denken.

http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/2727534/1995/02/01/Bekvechten-over-twee-Braziliaantjes.dhtml

Niet Ajax of Feyenoord ‘ontdekten’ Leonardo, zoals ze claimden, maar Jos de Putter. De filmmaker zag vanuit zijn hotelkamer in Rio Leonardo en Anselmo op een trapveldje spelen. Zo werden de twee jongens hoofdrolspelers in de film Solo. En kon het touwtrekken beginnen.

Leonardo was een groot talent, dat er om veel redenen (zware blessures, paspoortproblemen, cultuurovergang) niet alles uit heeft kunnen halen. Nu leeft hij in onmin met zijn familie. Het is maar wat je geluk en ongeluk noemt. De slotopmerking van Jos de Putter in de laatste film vind ik indrukwekkend. Bijna schuldbewust en echt heel mooi van De Putter: ,,Ik had misschien de film niet moeten maken.’’ Had hij er wel goed aan gedaan hem over te leveren aan de begeerten van de hongerige wolven, de voetbalclubs met geld. En dan toch die ontkenning van Leonardo. ,,Nee, hoor die film heeft mijn leven gered.”

Hij is immers rijk, hij heeft een zoontje en heeft heel veel meegemaakt, ver van de favelas – jou, Raf, wel bekend. Hij was naar Europa gegaan, het beloofde werelddeel, het paradijs op aarde.

Wat vind je Raf? We moeten in de gaten houden dat de handel in jeugdige spelertjes niet uit de hand loopt.

leonardooo
Hier mijn column van 30 januari 1995:

Leonardo, een kind van Ajax?
Om veilig in de krottenwijken van Rio voetballende jongetjes te filmen had documentaire-maker Jos de Putter wat kraaltjes en spiegeltjes nodig. Maar zijn favoriete club Feyenoord wilde hem geen materiaal geven. Daarom ging hij naar Ajax. Assistent-trainer Bobby Haarms gaf hem een set shirtjes en broekjes, vaantjes, posters en foto’s mee en van directeur opleidingen Co Adriaanse kreeg hij het telefoonnummer van hun Braziliaanse contactman in Rio. Ze vertelden De Putter over een 11-jarig talent, Leonardo, op wie Ajax al via zijn contactman een optie had. Die zou hij kunnen filmen.

De Ajacieden zagen later de film op de televisie en wreven zich in de handen bij de beelden van hun Leonardo. Maar ze schrokken een beetje toen ze lazen dat Feyenoord is getipt door De Putter en nu Leonardo en zijn vriendje Anselmo naar Rotterdam wil halen. Naar Nederland halen? Adriaanse schudde zijn hoofd. Zijn ze gek geworden? Braziliaanse jongetjes van elf, twaalf, uit de sloppenbuurten van Rio naar Nederland halen om ze hier te laten genieten van onze Nederlandse welvaart? Wat is dat voor Sinterklazengedrag? En ze dan terugsturen met een zogenaamde schat aan ervaring wanneer ze niet als voetballer aan de verwachting voldoen? Waarom niet op kosten van Feyenoord een voetbalschool in Rio?

Bovendien, zei Adriaanse, voor zulke jonge jongetjes krijg je geen verblijfsvergunning. Ze zouden hier op school moeten, de taal leren, bij pleegouders wonen, de cultuur eigen maken. Het zijn weliswaar vroegrijpe kinderen en ‘streetwise’, maar dat kun je kinderen toch niet aandoen. Ajax doet dat niet, zei Adriaanse. Die laat talenten opgroeien in hun eigen omgeving. Pas wanneer ze zestien zijn en nog steeds talentvol zijn, worden ze naar Amsterdam gehaald. Maar hoe zit het nu met die Leonardo?

Nou, zei Adriaanse, hij is nog heel jong en je weet nooit hoe zijn talent zich zal ontwikkelen, maar wanneer hij zo goed wordt als hij nu lijkt te worden is hij van Ajax. Dus als Feyenoord Leonardo het land binnenkrijgt, gaat Ajax hoog spel spelen? Kom nou, zei Adriaanse, toch niet over de rug van een kind? Adriaanse zei vertrouwen te hebben in hun Braziliaanse contactman ‘Endelessio’ (zo noemen ze hem). Mocht hij dat vertrouwen beschamen, dan is de Braziliaan geen Ajax-partner meer. Maar wat vindt hij nu van Feyenoord? Nou, zei Adriaanse: een beetje naïef, een beetje dom, een beetje publiciteitsbelust.

Dank voor je aandacht, Raf

Ik ben benieuwd naar je antwoord, en je volgende brief,
Vriend Guus

Deze brief staat in verkorte vorm op de website http://www.socialfootballlab2020.com/

Lees ook: https://guusvanholland.com/2015/02/06/op-6-februari-denk-ik-aan-de-busby-babes/
En: https://guusvanholland.com/2015/01/03/het-social-football-lab-2020-voetbal-is-meer-dan-strijd-om-titels-bekers-en-doelpunten/

Tags: , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

Het Social Football Lab 2020: Voetbal is meer dan strijd om titels, bekers en doelpunten

3 jan

Waar zou het anders moeten? In het Kasteel in Rotterdam dus, waar de oudste (1888) club in het betaalde voetbal van Nederland zetelt. Daar werd op 4 december voor mensen die begaan zijn met de sociale betrokkenheid van voetbalclubs, het Social Football Lab 2020 gelanceerd. Beter geformuleerd: de European Academy For Football and its culture, community, heritage, solidarity & fun.

Vier mensen vonden elkaar als pionier voor dit project: Sandra Meeuwsen (sportfilosoof en manager van sociale projecten bij Sparta Rotterdam, FC Twente en NOC*NSF), Raf Willems (Belgische voetbalschrijver van vele boeken over het voetbal als spel en sociale betrokkenheid), Johan Annema (ex-manager van sociale programma’s [Axios/Ajax Campus] bij Ajax en de voetbalbond KNVB) en Bart Vanreusel (Belgische sportsocioloog verbonden aan de Universiteit van Leuven).

Hun gedrevenheid staat garant voor samenwerking tussen alle voetbalclubs in Europa met betrekking tot sociale structuren, cultuur, gezondheid, educatie, gelijkheid en broederschap. Kortom: een netwerk vol kennis en ideeën binnen Europese voetbalnaties. De droom: Een Europese academie waarin alle lidstaten zich verenigen om voetbal onder alle mensen te brengen.

Voetbal gaat over mensen en passie. Voetbal als katalysator.

socratessss
Voetbal is meer dan de strijd om de bal, titels, bekers en doelpunten – en de hunkering naar eeuwige glorie. Zo stelde Raf Willems in zijn welkomstwoord. Hij maakte van de gelegenheid gebruik 4 december (de dag van de opening van het Lab) uit te roepen tot internationale Socratesdag (Socratesday). Als eerbetoon aan wijlen de Braziliaanse voetballer Socrates, in de jaren tachtig een begenadigd regisseur op het voetbalveld, maar ook arts, politiek idealist, filosoof en leider van de Braziliaanse beweging voor meer democratie. Hij overleed in 2011, op 4 december.

Brazileiro Sampaio de Souza Viera de Oliveira werd geboren op 19 februari 1954. Zijn vader doopte hem Socrates, naar de denker uit de Griekse oudheid. De voetballer Socrates ontdekte bij zijn illustere naamgenoot de belangrijkste levensles: de gedachten zijn vrij! Hij studeerde voor arts. Aan de universiteit werd het verzet tegen de militaire dictatuur (1964-1984) gedoceerd.

Als voetballer bleef Socrates trouw aan zijn standpunten. Aldus Raf Willems in een van zijn vele biografieën van voetballegendes. Bij Corinthians São Paulo ontplooide Socrates tussen 1982 en 1984 een bijzonder initiatief: hij zette met zijn collega’s de beweging Democracia Corintiana op. Als protest tegen de militairen en als oproep tot vrije verkiezingen. De spelers veroverden met deze leus op het shirt het kampioenschap van deelstaat São Paulo en probeerden binnen de club het democratisch proces vorm te geven.

Ze ageerden tegen de autoritaire aanpak in het Braziliaanse voetbal en eisten, bij meerderheidsbeslissing, inspraak in contractbesprekingen en de verdeling van de recettes. De dagelijkse gang van zaken was onderwerp van interne discussie. Men besteedde aandacht aan ‘goed burgerschap’ zoals lid zijn van een politieke partij of deelname aan een maatschappelijk project.

socrates___democracia_corinthiana_by_juliacristofi-d5n8cmo
De Democracia Corintiana bepaalde ook de verhoudingen in de bestuurskamer en hamerde op spelersrechten. Hun belangrijkste daad bestond uit hun openlijk pleidooi voor een vrije democratie. Ze speelden met de dwingende oproep ‘Ga Stemmen’ op de rug. In 1984 stroomden op een protestmeeting in São Paulo 1,5 miljoen mensen samen. Socrates voerde het woord. Democracia Corintiana, met veel steun van artiesten, geestverwanten en zakenlui, maakte duidelijk dat mensen – en dus ook de spelers – bij actieve deelname hun persoonlijke groei konden voltooien. De voetbalbeweging van Socrates wees Brazilië de weg naar het geloof in en het respect voor de keuze van de meerderheid: ‘Toen niemand in Brazilië mocht stemmen, deden ze dat al bij Corinthians. Dankzij Democrationa Corintiana.’ In 1984 kwamen de militairen ten val.

Hoe dicht bij Socrates moeten de aanwezigen zich hebben gevoeld toen Perry Leydsman in een gloedvol betoog uiteenzette wat de stichting ‘De Betrokken Spartaan’ als onderdeel van Sparta Rotterdam aan werkzaamheden verricht. Leydsman, oud-voetballer bij Sparta en directeur, vertelde meeslepend over het sociale beleid van zijn organisatie. Over de samenwerking met ziekenhuizen in Rotterdam, over de ontmoeting tussen de beroepsvoetballers en patiënten, over de opvang bij de club van kansarme jongeren en jongeren met overgewicht door middel van werk bij de club of onderlinge voetbalwedstrijdjes. Gedragsverandering kan worden bewerkstelligd door verbinding met een voetbalclub. Erbij horen, leren, werken, bewegen, spelen, voetballen en zo verder. Samen Zijn.

betrokken-spartaan-logo
Neem zijn verhaal over enkele ‘te zware’ kinderen (obesitas) die bij en door de club (vooral De Betrokken Spartaan) leren bewegen, domweg omdat ze bij de club worden betrokken. Leydsman zag hoe kinderen in het stadion zich voor de lift verdrongen. Waarom niet voor de trap? Zo werd hen gevraagd. Nou gewoon: dat konden ze niet omdat ze te zwaar waren. Ze huilden toen hen werd geadviseerd met de trap te gaan. Na een paar weken lukte het sommigen de trap te nemen, met heel veel moeite. Het toenemende aantal kinderen en jongeren dat dankzij De Betrokken Spartaan weer meetelt, kan bewegen en ergens bijhoort, stemde de belangstellenden in de zaal zichtbaar tot tevredenheid. Met dank aan Perry Leydsman, zijn medewerkers en niet te vergeten de spelers en coaches van Sparta Rotterdam.

Perry Leydsman spreekt tijdens een kindermiddag bij Sparta Rotterdam (Foto Carla Vos/Cor Vos)

Perry Leydsman spreekt tijdens een kindermiddag bij Sparta Rotterdam de jeugd toe (Foto Carla Vos/Cor Vos)

Het ontroerende betoog van Leydsman was een opmaat voor de verhalen van Tony Hamilton, sinds 20 jaar leider van de Celtic FC Foundation. Bij het verhaal van Celtic Glasgow spitst iedereen die zich de sociale plicht van een voetbalclub aantrekt, altijd de oren. De club die (universeel) als voorbeeld wordt gesteld voor alle andere clubs in de sportwereld.

Je wilt graag supporter zijn van Celtic, hoe middelmatig ook presterend in Europees verband. Dat Celtic-supporters die rondom de Champions League-wedstrijd in Amsterdam (november 2013) tegen Ajax wegens aanstootgevend (wel of niet geprovoceerd door Ajax-aanhangers) gedrag werden gearresteerd, financieel en juridisch worden bijgestaan door de Foundation is al opmerkelijk, zo niet uniek. Een paar dagen na de gewraakte confrontatie rondom de wedstrijd in de Arena werd al tijdens een thuisduel van Celtic gecollecteerd om de in voorarrest verkerende fans in Amsterdam en hun familie bij de juridische strijd (onder leiding van de Nederlandse advocaat Christian Visser) te steunen.

Links Tony Hamilton

Links Tony Hamilton

Om maar met de woorden van de oprichter van Celtic (1887, Brother Walfrid) te beginnen: A footballclub will be formed for the maintenance of dinnertables for the children and unemployed. Hamilton verwees naar de levensverwachting van mensen die wonen in Noordoost Glasgow, het verspreidingsgebied van Celtic: 46 jaar. Dat is inmiddels redelijk verbeterd, sinds het Charity Found in 1995 werd opgericht. Armoedebestrijding: 18.000 mensen die nood hebben aan geld en voedsel. Celtic collecteert onder de fans (in en rondom het stadion), werkt samen met de kerk, verspreidt boodschappen per YouTube, zoekt toenadering met banken, ziekenhuizen en zo meer. Een voedselbank op initiatief van Celtic Glasgow is meer dan normaal en humaan.

Helaas bleef Hamilton de aanwezigen één antwoord schuldig. Weten spelers die een contract tekenen bij Celtic wat de club van hun verwacht? Of spelers zich realiseren waar Celtic voor staat. Hamilton antwoordde dat hij spelers zeker benadert, maar dan hebben ze al een contract op zak. De allesomvattende vraag is: zijn de (nieuwe) spelers zich wel bewust van hun taak of missie? Waarschijnlijk niet.

Wie eens een wedstrijd van Celtic heeft bezocht op Celtic Park, liever genoemd: Paradise, voelt de nood aan passie, compassie, empathie en saamhorigheid: samen zijn met al onze dromen en gebreken. Celtics droom is de meest filantropische voetbalclub ter wereld te worden, aldus Hamilton. Na Barcelona, nota bene. Over bescheidenheid gesproken. Ook zo mooi van Celtic. Helaas moest een woordvoerder van Barcelona verstek laten gaan wegens ziekte.

Andy Walsh

Andy Walsh

Andy Walsh werd aangekondigd als de held van de alternatieve voetbalcultuur. Inderdaad een charismatische leider van FC United of Manchester, die in heel Europa wordt uitgenodigd om zijn verhaal over zijn club te vertellen. Een club die werd opgericht als tegenhanger van het kapitalistische Manchester United, de club die internationale populariteit geniet vanwege haar successen, titels en idolen (en exposure) op de internationale voetbalvelden. Wie wil zich niet associëren met Manchester United, met zijn helden van toen (Duncan Edwards, Matt Busby, Bobby Charlton, George Best, Eric Cantona, Ryan Giggs, Cristiano Ronaldo en Alex Ferguson) en nu (Wayne Rooney, Robin van Persie en Louis van Gaal). Dat het kapitaal en de commercie er regeren, lijkt van ondergeschikt belang. Winnen is het devies, ook ten koste van de verliezers.

Echte liefhebbers kunnen van nabij nauwelijks nog genieten van de club en zijn spelers. Entreeprijzen stijgen. Waarom nog supporter zijn? Het zijn vooral de gloryrunners, vip’s en investeerders met hun zakenrelaties die nog komen. Walsh zei het zo: ,,Voetbal is voor de voetballer geworden, niet voor de toeschouwers.’’ Anders gezegd: ,,Voetbal moet terug naar de fans.’’

fc-united-of-manchester-b-014
Zo ontstond FC United. Geen kapitalisten die geld willen slaan uit prestaties. Voetbal moet terug naar het volk. Zij bepalen volgens democratische regels hoe een voetbalclub bestaat. Elk lid heeft één stem. Luister naar de fan, naar het lid, naar de mensen. United heeft nu 3.200 leden, 14.00 seizoenkaarten, 300 vrijwilligers. Tja, gemiddeld 1.900 toeschouwers per wedstrijd, gemiddelde leeftijd 19-25 jaar. Eenvoudigweg: mensen die commercieel voetbal (kopen, verkopen, spelers en coaches zonder identiteit maar des te meer ego en eigenbelang) aanhangen, verliezen terrein.

The Beautiful Game verliest zijn beauty door de commercie. Dat wilde Walsh duidelijk maken. Succes vraagt om nog meer succes. Begeerte verslindt het verlangen naar tevredenheid. En dat alles laat de supporter zich welgevallen. Tenzij je supporter bent van Celtic of FC United.

Links Marewski

Links Marewski

Zo mooi was daarom de emotionele bijdrage van Rolf-Arndt Marewski, fan-begeleider van de Duitse topclub Borussia Dortmund en oprichter van Borussia Commondale http://www.borussiacommondale.org/ in Zuid-Afrika. Borussia Dortmund is een van de vele Duitse voetbalclubs die begaan zijn met de begeleiding en opvang van supporters en kansarme bewoners van de voetbalstad. Een presentatie van een vertegenwoordiger van cultclub St. Pauli (Tweede Bundesliga) had niet misstaan in Rotterdam: alternatief en anti-kapitalisme.

En dan de verhalen over de ondergang van Antwerpen als voetbalstad en de pogingen om weer een club voor het volk van de grond te krijgen. Zoals gebeurt door Antwerp Country Trust Action en City Pirates Merksem http://privateer.citypirates.be/. Supporters en clubs die het voetbal terug naar de samenleving willen krijgen. Los van investeerders en imperialisten. ‘Sailing against the stream’, aldus de woordvoerder van City Pirates Merksem, spelend vierde klasse in België. Iedereen is welkom, kinderen, allochtonen, gehandicapten. ‘We have to use sports for social change.’

city pirates
Roger Reade was er ook. Hij is één van de ‘founding fathers’ van Football in the Community, waarmee het zo’n drie decennia geleden allemaal begon in Engeland. Met zijn collega’s ontdekte hij hoe het voetbal kan ingezet worden voor het algemeen welzijn. Hij was destijds, als medewerker van Manchester City, één van de zes pioniers. Vandaag hebben de bijna honderd profclubs in Engeland een eigen werking, vertelde hij. Met deze verwijzing naar het verleden wilde hij zeggen dat de tijd momenteel ook voor hem rijp lijkt voor een toekomstig internationaal ‘football and community’-project dat vanuit een bescheiden basis begint.

Roger Reade wordt geinterviewd door een jonge voetbalfan

Roger Reade wordt geinterviewd door een jonge voetbalfan

Is dat bijzonder? Kennelijk wel. De supporter verlangt succes van zijn favoriete club en spelers, euforie vooral, om makkelijker met zijn eigen zorgen om te gaan. Voetbal is niet alleen religie. Voetbal is vooral afleiding van wat zich in het hoofd en lichaam afspeelt (gemis, saaiheid, lijden). Verbinding (met anderen, zoals een voetbalclub) kan leiden tot verlichting en op z’n minst duidelijkheid en aanvaarding. Als dan voetbal zo belangrijk wordt gevonden, waarom dan niet het sociale belang, de saamhorigheid en compassie meer aandacht geven?

Het Social Football Lab 2020 zal er toe bijdragen. De waarde en de kracht van de club versterkt de voetballer. De hunkering naar de prestatie en glorie moet plaats maken voor het verlangen naar verbinding. Samen liefhebber zijn van voetbal. Dat is de boodschap.

Na afloop werd de eerste Social Football Lab Award toegekend en overhandigd aan Edu Jansing, wegens zijn verdiensten als directeur van de Stichting Meer dan Voetbal, die dit jaar tien jaar bestaat.

Zie ook: http://www.socialfootballlab2020.com/

En lees: http://tegenlicht.vpro.nl/nieuws/2014/oktober/voetbal-is-kapot-gemaakt.html

Tags: , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,

Wat is dit voor waanzin

22 jun

Hoe doe je verslag van de waanzin van de Tour? Meegaan met de journalistieke mores of je afvragen waarom dit gebeurt met mensen? Dilemma’s van een Tourverslaggever.

Tour zwaar
Gefascineerd door zoveel ellende, onrecht en mensenschennis keek ik toe hoe de Zwitser Uli Sutter besmeurd met stof, modder en bloed in 1979 na een Tour-etappe over het middenterrein van de wielerbaan van Roubaix slofte. Zijn fiets achter zich aan slepend. Hij zocht. Nee, hij zocht niet. Hij was verdoofd en verdwaasd, hij doolde.

Op zijn shirt was nog net te zien tot welke ploeg hij behoorde: TI-Raleigh. Hij was de kopman, nota bene, van dit alom bewonderde team onder leiding van de beste zakenman onder de ploegleiders, Peter Post. Mijn afschuw sloeg om in woede. Dat wielrenners zichzelf dit aandoen. Dat wielrenners zich als reclamezuilen laten gebruiken door organisatoren als Jacques Goddet en Félix Lévitan. Beulen zijn het, die directeuren!

Ik wilde naar huis, weg van dit mensonterende circus. Op weg naar Brussel, waar na een eerste voor een debutant wereldschokkende Tourweek mijn vriendin op mij zou wachten, schold ik mijn collega’s de huid vol. Wat is dit voor waanzin? Willen mensen dit zien? Schrijven jullie hier over? Zonder een vorm van mededogen? Zonder kritiek op de organisatie voor wie slechts één belang telt: commercie? Hun evenement moet verkocht worden, ongekende kijkcijfers scoren, hun kranten moeten abonnees werven.

Waar zijn jullie principes, mannen, of doen we blindelings mee met dit populisme?

Was ik naïef, een romanticus die veronderstelt dat de sportwereld een symbool is van de integere wellust, van een eerlijke competitie en van het gezonde leven – vrij van zonden? Ja, ik was nog naïef. Dit hoort erbij, dit is de Tour de France, dit is de wielersport. Dit is wat de mensen willen.

Tom Simpson wordt tevergeefs gereanimeerd
Tom Simpson wordt tevergeefs gereanimeerd

Er zou mij nog veel meer wachten. Sportmensen die zich (bewust of onbewust) te gronde richten, in de hoop onschendbaar, onsterfelijk of heilig te worden. Jaren later leerde ik dat het bereiken van de top van Alpe d’Huez of nog beter de Mont Ventoux, waarop de Engelse beroepswielrenner Tom Simpson zijn leven verloor door te veel opwekkende middelen en overdreven ambitie, mensen een gevoel van superioriteit geeft. Mensen, vooral topsporters, gaan door het stof om zichzelf te bewijzen. Waarom begreep ik dat in 1979 nog niet? Hoewel ik al aanvoelde dat iets niet deugde aan de offers die Sutter en de zijnen brachten.

Eerder tijdens mijn eerste Tour de France zag ik Jacques (Jaak) Verbrugge voor de start van een Alpen-etappe. Zijn ogen stonden flauw, zijn gezicht was bleek. Hij was al dagen aan de diarree. Op de top van de eerste col besloten we hem op te wachten. Maar hij kwam maar niet. Een paar haarspeldbochten lager zagen we hem in de berm zitten, broek naar beneden, omringd door nieuwsgierige mensen. Hij klom weer op de fiets en zette zijn lijdensweg voort. Toen hij bij ons aankwam, stapte hij af, liet zich tegen onze auto vallen en begon te vloeken, te slaan en te huilen. Hij stonk als een mestkar. Van zijn fiets dropen dikke bruine druppels. Opgeven? ,,Nooit, godver.” Hij wilde de eindstreep halen, die achter twee andere cols, de Galibier en Alpe d’Huez lag.

Ten einde raad stapte hij besmeurd met zijn eigen vuil in een ambulance. Hij huilde. Ze hadden hem wat druppeltjes opium kunnen geven, een paar maar om de ergste buikloop te stoppen. Ze hadden hem een pilletje kunnen geven. Ze hadden hem een nachtje aan het infuus met een of ander wondermiddel kunnen leggen. Doping doet overleven, doping doet wonderen, doping maakt van mensen helden.

Mijn ervaren collega’s namen foto’s en noteerden wat hij zei. Ik deed niks, ik stond er bij, vertwijfeld, en vroeg me af of deze wielrenner niet meer verdiende dan platte, meedogenloze onderzoeksjournalistiek. Compassie of zo. Niet jagen op primeurs of het sensationele verhaal willen schrijven over een mens dat naar de klote gaat of nota bene doping heeft gebruikt. Gewoon: helpen – en niet scoren. Donder op met de journalistieke mores, voelde ik diep in mijn hart. Gewoon: afvragen waarom dit gebeurt met mensen.

Ik ging de volgende jaren op zoek naar het hoe en waarom van deze commerciële hellevaart. Ik raakte verward, zag hoe renners, ploegleiders en soigneurs met een wijde boog om mij heenliepen, zich furieus afwendden als ik te dichtbij kwam en te veel vragen stelde. Hoe ze heimelijk probeerden succes te behalen, door middel van omkoping, ongekende medicaties en andere malversaties. Ze hielden me voor de gek.

Ik werd overtuigd door de visie van de grondlegger van de olympische gedachte, Pierre de Coubertin, dat sportbeoefening slechts op twee manieren kon worden verstoord. Door het consumeren van ‘onnatuurlijke’ middelen om beter en sterker te worden of door te veel trainen. Een uurtje per dag was prima, maar een sportman die dag in dag uit vele uren per dag trainde, was volgens De Coubertin een bedrieger. Waar ligt dus de norm?

Ik probeerde hen te begrijpen. Ik had hen de hemel in geprezen, omdat ik hen mocht als mens, omdat ik hen vertrouwde. Ik werd uitgenodigd op hun partijtjes, werd er onthaald op loftuitingen en zei op mijn beurt dat zij ‘geweldig’ waren. Wat doe je als je je ex-vrouw die je bedrogen heeft, op een feest zoent en en passant toefluistert dat je haar faux-pas wel begrijpt? Je bent wel bedrogen!

Op de ploegpresentatie van Panasonic in Brussel had Peter Post besloten mij als kritische verslaggever mild te stemmen door mij de hoofdprijs van de tombola te gunnen. Maar er ging iets mis met het opzetje, waardoor de prijs naar een vreemde ging. Post was laaiend op mij omdat zijn Japanse sponsor de fout had ontdekt. Toen ik er (en nog meer louche zaken) over schreef, beloofde hij brandbommen in mijn voortuin. Zo ben ik (en mijn gezin) vaker geïntimideerd door ploegleiders en renners omdat mijn berichtgeving slecht was gevallen.

Ze lachen nu verontschuldigend, omdat ik het wel begrijp. Ja, vast wel. Weet je nog, leuke tijd was het, toen je me nog geloofde? Alsof dat afdoende is. Johan van der Velde maakte als een der weinigen excuses, nadat hij uit de gevangenis was ontslagen. Hij zei dat hij niet anders kon dan mij voorliegen, anders had hij zijn status verloren. De anderen slaan mij nog steeds op de schouder en zeggen dat ,,we altijd vrienden zijn gebleven”. Hoezo, altijd?

Ik begrijp hen. Het zijn mensen. Ook ik raakte verstrikt in mijn ambitie. Erbij horen voelde gemakkelijker en leidde mogelijk tot meer informatie dan op afstand volgen, kritiek leveren, speculeren en renners veroordelen om hun beroepsopvatting. Ik wist niets, had alleen een sterk vermoeden. Zodra ik op onderzoek uitging werd mij hardhandig de toegang ontzegd, omdat ik mij als een verrader gedroeg.

In 1989 zag ik in Corvara Erik Breukink aan het infuus liggen na een bergetappe in de Giro d’Italia. Op de laatste klim van de dag, de Campolongo, had hij de aansluiting met Laurent Fignon verloren door een ‘hongerklop’. Hij verloor zes minuten op de latere Franse eindwinnaar.  Na afloop van de rampzalige Dolomietenetappe werd ik ’s avonds van de kamer geschopt. Ik vroeg niet verder, hoewel ik het tafereel verdacht vond. Gewoon: suppletie, glucose, testosteron, epo, bloedtransformatie… Toch?

De betrokkenen gaven geen antwoord. Waarom ook? Ga een beetje vertellen dat je doping gebruikt of een koers hebt verkocht. Kom op zeg! Het was hun verantwoordelijkheid, hun leven, hun beroep. Inderdaad, het was/is niet mijn leven. Sport wordt zodra het amusement/commercie is grenzeloos. Wie wil scoren gaat over grenzen. Om met Johan van der Velde te spreken: ,,Als je hun niet flikt, flikken ze jou. Je moet meedoen, anders verlies je.’’

Erik Breukink in de PDM-camper nadat hij in de Tour heeft opgegeven./Erik Breukink in de PDM-camper nadat hij in de Tour heeft opgegeven. 16-07-1991
Erik Breukink in de PDM-camper nadat hij in de Tour heeft opgegeven. 16-07-1991

In mijn geheugen gegrift staan de taferelen die zich in de Tour van 1991 rond de renners van de PDM-ploeg afspeelden. Een voor een daalden ’s avonds de renners van de hoteltrap af, meer dood dan levend. Wij keken toe en zagen Erik Breukink, Sean Kelly, Jean-Paul van Poppel, Uwe Raab, Falk Boden en alle andere renners lijkbleek, rillend, breekbaar, zwijgend als zombies voorbijgaan. Mijn Duitse collega Klaus Angerman van het ZDF had eerder zijn landgenoot Falk Boden (net als Raab en Angermann ex-DDR) al gezien en mompelde dat Boden op sterven lag. Hun ploegleider Jan Gisbers en hun ploegarts Wim Sanders vertelden iets over bedorven gehaktsaus. We gingen op onderzoek uit, maar werden voorgelogen en geïntimideerd.

Was het experiment mislukt met de hele PDM-ploeg mislukt? Ploegleider Gisbers wist dat zonder medische experimenten succes niet haalbaar was. Want iedereen experimenteerde. Dit experiment mislukte, omdat er fouten met medicaties (herstelmiddel intralipid) waren gemaakt.

Gisbers verzweeg de waarheid, zoals Peter Post en al die andere ploegleiders, soigneurs en artsen. Ze verzwegen hun waarheid, hun ambitie, hun manier van bestaan. Stel eens voor dat ze niets hadden verzwegen, dat ze alles hadden verteld – hoe de koers echt was verlopen, wie wie had omgekocht, wat ze slikten of inspoten.

Vanaf mijn eerste kennismaking met de Tour de France, einde jaren zeventig, besef ik dat de professionele wielersport niet anders is dan het leven. Mensen doen alles om succesvol te zijn. Topsport is niet meer dan een afleiding van het werkelijke leven. Wie geen vrede heeft met zijn leven zoekt afleiding, meer en nog meer.

Topsport zou door perfecte mensen beoefend moeten worden, is een oprukkende mening. Alsof er ooit een perfecte mens zal bestaan. Een robot misschien?

Topsporters worden als heiligen, afgoden beschouwd. Er mag geen smet aan kleven. Ze moeten supergezond zijn. Zodra ze zich als mensen gedragen, worden ze veroordeeld. Wie een kampioen wordt of domweg de Tour wint, wordt geëerd als de perfecte mens. Wie op slinkse manier succes afdwingt, wordt verbannen naar de galg.

Ik ben sinds mijn eerste Tour de France niet langer naïef. Ik probeer te begrijpen dat mensen door het slijk willen gaan om te worden gewaardeerd. Dat doping of domweg stimulerende middelen daartoe worden aangewend, is menselijk. Topsport en vooral de Tour de France verdwazen. Zonder excessen, zoals omkoping en doping, is er geen opwinding. Sex, drugs and rock ‘n’ roll. Ik wil geen wielrennen zonder verbazing. Ik wil emoties.

Vals spelen doen we allemaal weleens als we de weg kwijt zijn.

Dit artikel stond in de NRC-bijlage van 22 juni 2013 ‘100x Tour de France: Helden en bedriegers’, met verder bijdragen van Peter Ouwerkerk, Wilfried de Jong, Peter Winnen, Hugo Camps, Steven Derix, Dolf de Groot, Peter Vermaas en Derk Walters

Tags: , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,