Tag Archives: atletiek

Een tsunami aan sport kan een mens te veel worden

12 aug

EK atletiekPrijzen, bekers, medailles, oorkondes en titels zijn er te kust en te keur. Geen sportonderdeel of er valt wel een onderscheiding te verdienen. Steeds meer, of het nu een Europees kampioenschap (EK) betreft, een wereldkampioenschap (WK), een olympisch kwalificatietoernooi (OKT), een wereldbeker/worldcup (WC) of weet ik wat meer. Grijpgrage en reikhalzende sporters reizen van hot naar her om er iets te halen dat hun talent voor lichamelijke vaardigheden bevestigt. Langzaam maar zeker neemt die begeerte zelfs pathologische vormen aan.

Ze worden op de voet gevolgd door de media, want overal staan camera’s, microfoons en verslaggevers klaar om vast te leggen of de gewenste prestaties wel worden gehaald – en waarom niet. Het is een nauwelijks te stillen honger naar het hoogste in het bestaan. Daar, daarboven ergens, zal en moet het geluk zich bevinden. Eenmaal in het bezit van een prijs of een titel zal de deur naar het paradijs opengaan, is het vermoeden. Al is het maar voor even, voor een paar dagen, een paar weken of een paar maanden, een paar jaar. Totdat de volgende uitdaging zich aandient, mogelijk met minder succes. Nou, dat zien we dan wel weer.

Even dacht ik dat na Wimbledon, het wereldkampioenschap voetbal en de Tour de France de golf aan sporttoernooien voor kort tot bedaren was gekomen. Een autorace of een hockey- en een golftoernooi dat waarschijnlijk alleen de échte liefhebbers tot de verbeelding spreekt, daargelaten. Het was me ontgaan dat de grootste tsunami nog moest komen. Dat krijg je als je nog leeft in het verleden, waar een zomerpauze tot aan het begin van de voetbalcompetities nog heel gewoon was. Ineens waren daar zeven Europese Kampioenschappen tegelijk, nota bene zes in één stad (Glasgow) en een andere in een andere stad (Berlijn). En tussendoor werden we ook nog vergast op (overgewaardeerde) kwalificatiewedstrijden voor belangrijke voetbaltoernooien tegen internationaal onbeduidende tegenstanders, waarin van Nederlandse clubs werd verwacht dat ze daar in zouden excelleren.

Een en ander zou te maken kunnen hebben met behoeftebevrediging. Intelligente zakenmensen (sportmarketeers) menen daarom dat wij als sportliefhebbers zo veel mogelijk naar sport willen kijken en daarover willen lezen. We zouden eens gaan zoeken naar andere interesses, zoals rust, een boek, een wandeling, de natuur of zélf sporten? Dat mag niet gebeuren…. De marketeers zien financieel gewin en groei van de aantrekkingskracht voor de betreffende sporten. En daar hebben alle sportbonden in hun begeerte naar meer beoefenaars én leden (dus meer subsidie?) wel oren naar.

EK Glasgow

De gezamenlijke Europese Kampioenschappen (European Championships), door veel media gemakshalve Super-EK genoemd, zijn ontsproten uit het brein van mensen die al eerder dit verdienmodel met ‘succes’ hebben geïntroduceerd, zoals de Champions League in het voetbal. Een toernooi waarin overigens uiteindelijk steeds meer de rijkste clubs winnen, waardoor veel voetballiefhebbers afhaken omdat hun eigen, lokale club niet meer kan wedijveren met de multinationals.

Hoezeer ik geïnteresseerd ben in welke sport dan ook, die tsunami voelt als een overtollige maaltijd waarin ik het onderscheid tussen gezond en ongezond niet meer kan zien en voelen. Het risico van te veel vet, te veel suikers, te veel gemanipuleerd voedsel dreigt. Verzadiging steekt de kop op, obesitas ligt op de loer. Ik word te dik, ziek en moet leren het overdadige voedselaanbod te weerstaan en de uitpuilende vakken bij de supermarkten te negeren. Kiezen wordt me te moeilijk. Ik heb het gevoel dat het me allemaal genadeloos en meedogenloos door de strot geduwd krijg, te zwak geworden om nog iets over of áf te slaan.

Mijn immuunsysteem is verstoord geraakt. Ik moet andere wegen en middelen vinden, wil ik niet geconfronteerd worden met een ernstige ziekte waar nog geen geneesmiddel voor gevonden is. Ik moet me afzonderen, wil ik niet aangestoken worden door dit virus. Dus, even geen televisie en radio aan en niet meteen de sportpagina’s opslaan. Weg van de media- en marketingwereld die mij ziek maakt, weg om de andere dingen in mijn leven, mijn geest en mijn lichaam te laten ontplooien. Er is vast veel meer om van te genieten, iets dat mij meer en langdurig kan verrijken

EK zwemmen

Mijn dilemma is dat ik van sport houd, zoals ik van ‘lekker’ eten en drinken (junkfood, vlees, vet, suikers en alcohol) houd. Om me tot de sport te beperken: veel wieleronderdelen fascineren mij, van de meeste atletieknummers kan ik genieten, voetbal kan mij diep raken, turnen, zwemmen en zeker en vooral golfen laten mij niet onberoerd. Niet alleen die sporten zelf, maar ook de uitblinkers (en verliezers) oefenen een grote aantrekkingskracht op mij uit. Hoe sporters omgaan met winst en verlies, boeit mij. In de sportpsychologie verdiep ik mij graag. Maar alsjeblieft, niet alles tegelijk.

Lieve marketeers, bondsbestuurders en media, kan het wat minder? Ik verlies mijn interesse – en mogelijk ik niet alleen. Niet alleen topsport, graag, lieve media. Niet alleen de prestaties (of teleurstellingen) van topsporters, die deelnemers aan die grote, massale evenementen, vastleggen en becommentariëren. Laat dat aan populistische media over – ach ja, brood en spelen. Maar er is meer in de sportwereld dan medailles en titels. Wat is er zo mooi aan sport, waarom doen mensen aan sport – waarom niet? Waarom is sport overal? Dat levert interessante inzichten en verhalen op, weet ik uit ervaring.

De internationale sportkalender raakt vol. Hij wordt voller, steeds voller. Mede daarom ontgaan mij steeds meer wedstrijden en prestaties. Het is mogelijk ook frustrerend voor de betrokken sporters zelf omdat ze door het overtollige aanbod aan sporten minder aandacht krijgen. Want daar doen de meesten het toch voor? Om aandacht te krijgen: kijk mij eens, een titel; zie mij eens goed zijn; kijk mij eens in de hemel zijn; kijk mij eens verdrietig zijn!

Het verzadigingspunt dreigt. Hoe sport ook boeit en mensen tot inzicht en verdieping kan brengen, te veel is te veel. Jaren geleden werd ik in het radioprogramma Kunststof door interviewer Frénk van der Linden gevraagd naar aanleiding van een vraaggesprek over mijn boek ‘Sportportretten op maandag’ een tegeltjeswijsheid te formuleren. Ik schreef op een tegel: ‘Te veel sport is ongezond’. En zo is het voor mij nog steeds. Ik trek me terug of probeer in ieder geval mijn nieuwsgierigheid en inspanningen te doseren. Zoals een topsporter: niet elke dag pieken.

Vanavond maar eens een boek en vroeg naar bed. Want rust in mijn hoofd schijnt echt gezond te zijn. Even geen prikkels. Als er een overwinning of een titel is behaald, lees ik het wel op de sociale media of hoor ik het via de tamtam.

Deze column is gepubliceerd op de website http://www.SportenStrategie.nl

Olga Commandeur golft: ‘Ik dacht dat talent normaal was’

24 feb

Bewegen loopt als een rode draad door haar leven. Zo weet Olga Commandeur, eens een succesvol atlete (hardlopen en meerkamp), nu al jaren presentatrice van het populaire televisieprogramma ‘Nederland in beweging’. Ze golft sinds 13 jaar. Enthousiast, hoe lastig ze ook elke keer weer golf vindt. ,,Het is het meest uitdagende, meest intrigerende, maar ook het meest frustrerende spel dat ik ken.’’

Mogelijk heeft zij in haar jonge jaren als atlete harder getraind dan ze wilde. Olga Commandeur had veel talent, vergelijkbaar met dat van het tegenwoordige rolmodel van de Nederlandse atletiek Dafne Schippers. Ze was kampioene op de 800 meter, de 400 meter horden en de vijfkamp. Ze was op verschillende onderdelen recordhoudster en kreeg in 1975 de Tom Schreurs Prijs, als hét talent van het jaar. Totdat ze blessures (aan rug, enkel en knie) kreeg en het plezier in sport verloor omdat ze ineens moest. Ze moest meer trainen, ze moest zich aan strakke trainingsschema’s houden. Ze moest van haar talent gebruik maken.

,,Ik dacht dat talent normaal was. Ik had voortdurend gewonnen omdat ik het normaal vond te winnen. Ik startte en won, zonder na te denken over mijn kansen. Toen ik er iets voor moest doen, ging het mis. Ik werd fysiek beter, zo wezen de testen uit, maar mentaal niet.’’

Foto: Janus van den Eijnden

Foto: Janus van den Eijnden


Ze was pas achttien jaar. ,,Het plezier was weg. Het spontane, het jeugdige.’’ Ze werd klaargestoomd voor de Spelen van 1976, maar door lichamelijke ongemakken werd de weg naar Montreal versperd. Ze vocht terug, hoewel ze eigenlijk niet zo’n vechter is: het moet vanzelf gaan. Ze vond haar talent op de vijfkamp (tegenwoordig zevenkamp), mede door de overstap naar de Amsterdamse atletiekclub ADA, waar de sfeer haar streelde. Kortom: zonder plezier geen succes. De overstap leidde tot successen, maar door blessures toch minder waarop gehoopt was. Totdat na de Spelen van 1984 (halve finale 400 meter horden) haar kwetsbare knie haar dwong te stoppen. Ze werd docent Lichamelijke Opvoeding, dankzij haar opleidingen begin jaren zeventig aan het CIOS in Arnhem en de ALO in Amsterdam, maar ze moest na 13 jaar ook daarmee stoppen door een blessure.

Nu brengt ze haar ervaring als topsporter over op oudere mensen die ze nu stimuleert te (blijven) bewegen. Als vitaliteitscoach en -trainer probeert Olga ook ouders ervan te doordringen dat ze kinderen niet moeten dwingen. ,,Laat ze doen wat ze leuk vinden. Om oudere mensen in beweging te krijgen en te stimuleren kun je ze onder meer vragen: ‘Wat vond je nou leuk vroeger?’ Om zo het beweegvlammetje weer aan te wakkeren. Mijn boodschap: het maakt niet uit wát je doet, maar beweeg. Probeer veel verschillende sporten en ontdek wat jij leuk vindt. Ont-dek dus!’’

Vroeger vond ze golf een sport voor ouderen. Nu (57) ziet Olga in wat golf allemaal te bieden heeft. ,,Je bent buiten, in de natuur, je krijgt de broodnodige vitamine D. Als coach stimuleer ik mensen ook om naar buiten te gaan, dan zeg ik: ‘Benoem de dingen die mooi zijn.’ Daardoor krijgen ze meer waardering en bewondering voor dingen. Dat geeft een goed gevoel en ontstresst.’’ Zo heeft ze dat zelf ervaren, vooral tijdens haar talrijke golfrondjes. ,,Ik heb een hele andere kijk gekregen op golf dan 13 jaar geleden. Het is altijd een geweldige ervaring. Met altijd weer nieuwe uitdagingen.’’

Ze had vroeger, rond haar dertigste, weleens ‘een lesje’ gehad. Maar ze beleefde er nog niet echt plezier aan. Toen ze haar huidige (al golfende) man 13 jaar geleden leerde kennen, veranderde er iets in haar beleving. Een weekendcursus in Zandvoort leidde meteen tot haar GVB en tot veel en fanatiek golfen met haar man. ,,Het competitiegevoel, het willen winnen zit er nog steeds in. We maken er altijd een wedstrijdje van, spelen altijd qualifying, altijd achttien holes. We spreken vooraf een bedrag af, de winnaar betaalt, de verliezer rijdt terug naar huis. Al het geld gaat in een potje voor een golfreisje. Bijvoorbeeld naar Zweden, een echt weids land met de ene golfbaan na de andere. Daar is golf een volkssport en is het zelfs op school een leervak.’’

Door golfen kwam ze ook weer in aanraking met haar lichamelijke kwetsbaarheid, vooral die linkerknie die dertig jaar geleden een einde maakte aan haar atletiekloopbaan. Beschadigd kraakbeen. ,,Iemand maakte mij erop attent dat ik bij de eindswing mijn linkerbeen ontzie, ervan wegdraai, in plaats van mee naar voren beweeg. Daardoor besefte ik ook heel goed dat als bewegen pijn doet, ga je het uit de weg, dan beweeg je niet soepel mee. Dan haak je af. Zeker op hoge leeftijd. Daarom sta ik nu op de nominatie voor een nieuwe knie. Nu al.’’

Het enthousiasme voor bewegen, voor golf dus, druipt er van af. Nog beter golfen, handicap omlaag (nu 20.5, was 19), winnen, maar wel plezier blijven beleven. Ze kwam in aanraking met Auke Hempenius, golfdocent die Inner Genius Golf in Nederland introduceerde na een verblijf van 25 jaar in de Verenigde Staten. ,,Hempenius zegt: ‘Het merendeel van de mensen is zich heel weinig bewust van de eigen golfswing, weten niet waar de golfclub en het clubblad zich bevinden. De golfswing kun je beleven. Het is een swing van 540 graden, een energiebaan die je kunt voelen’. Auke zag me en zei: ‘We gaan met jouw slag aan de gang.’ Ik heb een paar lesjes van hem gehad. Het is wonderbaarlijk wat je met zijn manier van aanpak bereikt. Het gaat gewoon gemakkelijker.’’

,,Oefenen, oefenen, oefenen. Veel doen, doen, doen. Altijd maar doen en bewegen.’’ Het lijkt haar lijfspreuk: doen en bewegen. ,,Zeker als je ouder wordt, moet je meer oefenen, meer doen. Anders word je minder, minder soepel, stijver. En het moet wel leuk blijven, er moet plezier zijn. Dat heb ik wel geleerd doordat ik aan topsport heb gedaan. Zonder plezier wordt bewegen een opgave. Dan ben jij je grootste tegenstander.’’
——————————————————————————————————-
OLGA COMMANDEUR (IJmuiden, 1958) is een oud-atlete. Ze stond van medio jaren zeventig tot begin jaren tachtig te boek als een groot talent. Ze beschikte over veelzijdige aanleg voor verschillende atletiekonderdelen. Vooral op de loopnummers 400 meter horden en 800 meter behaalde ze successen. Als enige Nederlandse atlete vestigde zij ooit een officieel wereldjeugdrecord op de 800 meter. Olga werd zesmaal Nederlands kampioene op individuele nummers. Vervolgens richtte zij zich op de meerkamp. Door overbelasting moest ze daarmee stoppen. Ze nam deel aan de Olympische Spelen van 1984 in Los Angeles, waar ze tot de halve finale doordrong en zesde werd. In 1985 werd ze door de opeenstapeling van blessures gedwongen te stoppen met atletiek. Tegenwoordig is zij bekend door haar dagelijkse presentatie van het televisie-programma ‘Nederland in Beweging’. Zij geeft tevens als vitaliteitscoach presentaties en verzorgt programma’s en trainingen met als thema gezond bewegen. In samenwerking met Yalp heeft Olga al 54 Olga Commandeurpleinen in Nederland, dat zijn beweegpleinen voor ouderen.

Dit interview is gepubliceerd in GolfersMagazine nr. 1 2016

Doping, nationalisme, begeerte én de macht van geld

27 nov

Het heeft er alle schijn van dat de strijd tegen doping verhardt. Er lijkt voor sporters die ‘verboden middelen’ gebruiken geen ontkomen meer aan. De overkoepelende instantie, het Internationaal Olympisch Comité IOC, heeft zich met de steun van het Wereld Anti-Doping Agentschap WADA, voorgenomen hardere methoden aan te wenden ten einde de sport te zuiveren.

Of ze de strijd zal winnen, is zeer de vraag. Doping is van alle tijden, net als de begeerte om goud en eeuwige glorie te bereiken. Altijd zullen mensen, mogelijk aangestuurd door bonden en landen, op zoek zijn naar het hoogste doel. Wie niet wint, is geen held en zal geen plaats krijgen in de Hall of Fame.

Tekening Wren McDonald (NYTimes)

Tekening Wren McDonald (NY Times)

Na de ogenschijnlijke overmeestering van de rottende wielersport, met als grootste vangst zevenvoudig winnaar van de Tour de France Lance Armstrong, volgde de atletiek. Na doortastend onderzoek door de Duitse televisiezender ARD is gebleken dat het Russische ministerie van Sport en de geheime dienst gebruik van doping heeft gestimuleerd. Journalist Hajo Seppelt kreeg tijdens zijn speurtocht medewerking van een oud-werknemer van de Russische dopingautoriteit en diens vrouw, een oud-atlete. Zij meldden zich in 2013 weliswaar bij WADA, maar meenden na een gesprek geen gehoor te vinden bij de functionarissen van het dopingagentschap en klopten daarom vervolgens via een informant aan bij Seppelt en zijn dopingredactie die eerder met succes doping in de Duitse wielersport hielp blootleggen.

hajo-seppelt_ptg2015_soendergaard_500x320

Hajo Seppelt tijdens Play the Game (Foto Thomas Sondergaard)

Het mag geen verbazing wekken als binnenkort meer atleten worden beschuldigd. Verdachtmakingen zijn van alle dag, zeker waar het grensoverschrijdende prestaties betreft. Los daarvan kan politiek een belangrijke rol spelen. Nationalistische motieven om in de sportwereld aanzien te verwerven kennen we nog uit de tijd van de Koude Oorlog en zijn langzaam maar zeker en duidelijk waarneembaar overgenomen door kleinere landen. Wie scoort in de sport telt mee in de grote wereld. Ook Nederland loopt onmiskenbaar mee in deze optocht van hongerigen: winnen – daar gaat het om; medailles – zoveel mogelijk. Meer evenementen ook, in de veronderstelling daarmee het aanzien van het land te kunnen verhogen. Een beetje van wat Rusland (of eerder de DDR, China en de VS) wordt verweten.

Thomas Bach

IOC-voorzitter Thomas Bach

In dat licht moet ook het plan van IOC-voorzitter Thomas Bach worden gezien. De Duitser zei medio oktober dat het IOC in de toekomst dopingcontroles onafhankelijk van sportbonden (en landen) wil laten uitvoeren. Alsof toen al duidelijk was dat het laboratorium van Moskou zich niet aan de regels hield. Opmerkelijk genoeg werd dat idee van Bach in geen enkele krant serieus genomen – hooguit een berichtje van tien regels onderin de sportpagina. Nu de beerput is opengegaan haasten media zich de opgelaaide antidopingstrijd in pagina vullende grote letters te publiceren.

Herman Ram, directeur van de Nederlandse Dopingautoriteit, refereerde eraan tijdens zijn betoog op het congres Play the Game, vorige maand in Aarhus (Denemarken). Het congres dat is bedoeld om kritische journalistiek en onderzoek naar fraude in sport een podium te geven.

Ram noemde het bericht van Bach zelfs revolutionair. ‘Voor sporters dreigender. Mogelijk zal dat de strijd tegen doping nog verder vooruit helpen. Het beeld bestaat nu dat de antidopinggemeenschap een monster is. Maar er werken nog geen 2.500 man. Dat is piepklein in de grote sportwereld.’ Hij gaf aan dat naar schatting 1.750 ‘intentional’ (moedwillige) sporters worden betrapt. Slechts 1% van de controles die worden uitgevoerd. Bij 750 sporters werden vorig jaar verdachte bloed- en urinewaarden waargenomen. Het bewijs dat ze doping gebruikten was niet te leveren. En dan waren er nog de sporen her en der van cannabis of voedingssupplementen die niet als stimulerend middel worden ervaren.

Ram: ‘Wist u dat nu al voor in totaal 300 miljoen dollar aan controles wordt uitgegeven? Ter vergelijking: Lance Armstrong vergaarde in zijn carrière 150 miljoen dollar. Laten we dus in vredesnaam niet doen alsof antidoping een groot, machtig, overgefinancierd orgaan is, dat overal zijn tentakels heeft. We zijn een piepkleine niche binnen een sportwereld waarin miljarden omgaan.’

Wat te doen tegen zoveel onsportiviteit, zoveel fraude, zoveel begeerte om ten koste van alles de beste te zijn? Ram verweerde zich tegen de criticasters die menen dat zijn bureau en WADA te weinig doen, te weinig succes behalen. WADA wordt een tandeloze organisatie genoemd. Hypocriet zelfs. Tja.

Om duidelijk te maken hoe ingewikkeld de strijd is, refereerde Ram aan het onderzoek van de Nederlandse Doping Autoriteit, naar aanleiding van doping bij de Nederlandse wielerploeg Rabo. Daaruit bleek dat er drie groepen waren: 1.renners die geen zin meer hadden in paranoïa; 2.renners die middelen gebruikten die niet op te sporen zijn en 3.renners die zeiden: ‘ik zal altijd gebruiken als ik daar voordeel bij denk te hebben’. Dat type zal dus blijven zoeken naar mogelijkheden en beschikbaarheid, ook als dat meer risico’s of andere nadelen met zich meebrengt.

Michael Rasmussen

Ex-wielrenner Michael Rasmussen

In Aarhus luisterde ex-Raborenner Michael Rasmussen (hij werd in 2007 uit de Tour de France gezet) in de zaal onverstoorbaar mee. De Deen had eerder tijdens het congres luid en duidelijk gezegd dat hij te allen tijde weer doping (epo, bloedtransfusies, groeihormonen) zou gebruiken als hij opnieuw ging wielrennen. Groep 3 dus.

Dat is het beeld wat Ram en andere dopingbestrijders voor zich zien. Maling aan de spelregels! Onverschilligheid in combinatie met ongeneerde begeerte naar het veronderstelde ultieme geluk. Of het nu individuelen zijn die bij hun honger naar triomf, aandacht en geld alle regels negeren of bonden en naties (overheden en gezagsdragers) die in hun begeerte naar imago en macht manipuleren. Het is eenvoudigweg vals spel. Begrijpelijk is dat arme kinderen en in getto’s verpieterende jongens en meisjes alles in het werk willen stellen om materiële rijkdom te verwerven, zoals hun helden dat (met of zonder doping en fraude) doen. Hoe vertel je kinderen dat doping (of omkoping) niet eerlijk is? Het gaat toch om winnen? Maar…

De Canadese jurist Dick Pound (IOC-lid, oprichter en oud-directeur van WADA) waarschuwde in Aarhus dat topsport steeds meer in handen komt van criminelen. ‘Het probleem rond doping is groter dan mensen weten, zelfs vrezen. We hebben het over vals spelen in de sport, waar het om sportiviteit en integriteit gaat. Er gaat steeds meer geld om in sport, het prijzengeld schiet omhoog, de salarissen en premies stijgen, er is groei van criminalisering, van handelaren die rijk willen worden van de sport.’

En hij wees naar de journalisten: ‘Er is werk te doen, sport is van iedereen, maar die mag niet in handen vallen van handelsgeesten, criminelen en machtswellustelingen zoals politici.’ Om na afloop de Duitse journalist Hajo Seppelt als een welkome bondgenoot in zijn armen te sluiten.

Pound, Ram en vele anderen op Play the Game zagen opnieuw in dat de sport de verkeerde kant op gaat. Vandaar ook sinds eind jaren negentig het Deense initiatief voor dit congres. Eerst waren het wielrenners, nu zijn het atleten, straks golfers, zwemmers, schaatsers, basketballers, honkballers, boksers en zeker voetballers (overvloedig, dus ook schadelijk gebruik van pijnstillers) die de grenzen (afspraken) van sportiviteit hebben overschreden.

Hoe verder?

WADA kan de strijd niet (alleen) aan. Het agentschap wil hulp, niet alleen van doortastende journalisten, onderzoekers en wetenschappers, maar ook van de sportbonden en van de politiek. De jacht gaat voort, zeker als het aan de instanties ligt die integriteit en sportiviteit willen bevorderen. Eerlijkheid en transparantie kunnen veel bijdragen. Een beetje minder begeerte naar titels en medailles ook. Maar hoe krijg je dat voor elkaar zolang mensen, naties, politieke systemen en machthebbers elkaar blijven bestrijden?

Usain Bolt

Hardloper Usain Bolt

Meer geld zou een oplossing kunnen zijn om de strijd tegen doping met meer optimisme te kunnen voortzetten. Maar de overkoepelende sportorganisaties IOC, FIFA, UEFA, IAAF, FINA en kleinere bonden blijven onverstoorbaar steeds winstgevender contracten afsluiten met grote sponsoren, multinationals en televisiemaatschappijen. Hardloper Usain Bolt verdient bijvoorbeeld bijna 20 miljoen(!) dollar per jaar. Sponsoren investeren liever in sporters en sportorganisaties dan in bestrijding van het kwaad. De wortel van alle kwaad is geldzucht, wordt wel gezegd. Mogelijk dat het kwaad ook kan worden uitgeroeid door geld. Wat WADA en andere antidoping-instanties ook ondernemen, zonder meer geld en meer bevoegdheden zijn ze kansloos. Tandeloos.

Dit artikel is gepubliceerd in NLcoach 5, december 2015