Waarom twijfel ik hardnekkig? Omdat dat aangeboren is? Omdat het ‘normaal’ is? Ik weet het niet. Op mijn boeddhistische cursus leerde ik dat het normaal is. Het klonk voor mij als een bevrijding. Maar waarom hoor ik daarbuiten toch nog zo veel mensen die het allemaal zeker weten? Stellig en zelfverzekerd, zo komen zij op mij over. Dat vind ik erg lastig, zeker met mijn eigen twijfels en ideeën.
Mogelijk zijn zij bang om te laten zien dat ze ergens toch een beetje twijfelen. Stel je voor dat ik laat zien dat ik twijfel, dat ik kwetsbaar ben. Laatst sprak ik een man van 91 jaar, die probeerde te analyseren dat iedereen heeft geleerd zijn gelijk te halen. Hij zei: ‘Je voert een discussie om je gelijk te halen, niet om een ervaring/inzicht uit te wisselen. Aandacht vragen en willen. Van oudsher, van jongs af aan, zou je juist moeten durven je kwetsbaar op te stellen, laten zien dat je twijfelt of domweg alleen maar luistert naar iemands idee. In de loop der jaren nemen we ‘het’ over en gaan we de strijd aan: ‘ik heb gelijk, zo is het en niet anders, wat jij of zij er ook over denken’.’ Zo zei hij.
Strijd lijkt in ons allemaal te zitten. We hebben geleerd, gesteund dan wel gemotiveerd door je ouders, leraren en anderen in je omgeving, zoals de media, om voor onszelf op te komen: ik deug, want ik weet het zeker, de anderen niet. Waarom kunnen we niet zeggen of denken dat we twijfelen, er gewoon anders over denken, een andere Ervaring hebben, dus onze ervaringen kunnen uitwisselen? Het is moeilijk om zo te zijn, om het af te leren. Dat merk ik nu ook. Gelukkig verkeerde ik op mijn cursus in een gezelschap met ongeveer tien andere mensen die allemaal hun eigen idee op hun manier over de wereld iets konden zeggen. We leerden te luisteren naar elkaar, Af en toe sijpelde er iets door wat we in der jaren hadden geleerd, al was het om duidelijk te maken hoe we vastgebakken zijn in het systeem van strijd en gelijk willen hebben.
De afgelopen weken konden we lezen en horen hoe de ‘wereld’ in elkaar zit. Politici, mensen op wie we konden stemmen, die anderen de maat namen om hun gelijk te halen. Analisten die wordt gevraagd hun mening te geven waaruit dan weer een discussie voortvloeit of ze worden aangevallen om wat zij vinden. Het is een sport geworden iemand aan te vallen die een eigen mening heeft. Media, vooral de sociale media, doen er aan mee. Omdat ‘we’ het als de meeste mensen spannend vinden.
Mensen als Trump die alles wat hij doet en zegt NIET of NOOIT openlijk in twijfel trekt. Niemand die hem lijkt te interviewen met vragen als: weet u dat zeker of twijfelt u weleens aan wat u beweert? Bent u kwetsbaar? Enzovoort. Althans, ik heb het nog niet gehoord of gelezen. Hetzelfde geldt voor de mensen op wie we konden stemmen: Niemand die twijfelt of zegt dat hij het niet zeker weet. Nee, het is allemaal je gelijk halen. Om meer kiezers te trekken. Zo vermoed ik.
Waarom durven zij of wij ons niet kwetsbaar op te stellen? Is het angst? Mogelijk wel. Bang om afgewezen te worden, bang om voor twijfelaar uitgemaakt te worden. Of gekwetst te worden. Je zult maar een twijfelaar zijn, durft te zeggen dat je het niet zeker weet, erover na wilt denken of gewoon erover nadenkt wat een ander zegt of beweert.
We zijn toch allemaal anders? Iedereen heeft een eigen smaak dan wel zijn eigen ervaring. Dat vergeten we vaak wanneer we met onze strijd bezig zijn, discussies voeren over wat we wel zouden moeten tolereren, over racisme en zo verder. Het gaat vooral om gelijk te hebben. Daaruit vloeit strijd voort. Het is maar een mening, het is gewoon mijn mening. En zeker niet van iemand anders, hoe fel hij of zij er ook gebrand zijn jouw mening af te wijzen.
De auteur is lid van Shambhala Amsterdam
Deze column wordt gepubliceerd op de website van Vrienden van Boeddhisme (https://VriendenvanBoeddhisme.nl)
guusvanholland 