Vanzelfsprekend is in Aarhus tijdens het congres Play the Game, dat deze week voor de negende keer wordt gehouden, doping een van de belangrijkste thema’s. Naast corruptie op het sportveld en in de bestuurskamers, en naast match fixing, machtsmisbruik en andere vormen van overschrijdingen van regels en ethiek. Herman Ram mocht als directeur van de Nederlandse Dopingautoriteit zitting nemen in een sessie met Dick Pound, voormalig directeur van het werelddopingagentschap WADA. Vorderingen in de strijd tegen doping worden zeker gemaakt, wilde Ram laten weten, in tegenstelling tot wat hier en daar vooral door wetenschappers wordt beweerd.
Herman Ram (foto Thomas Sondergaard/Play the Game)Stuck in the mud or going fast forward, zo noemde Ram zijn presentatie. Liefst 1216 pagina’s regelgeving telt de antidoping-code van WADA. Meer regels zijn er niet nodig, zo goed zit de internationaal gebundelde strijd tegen sporters die door middel van doping vals spelen écht wel in elkaar, probeerde Ram zijn gehoor gerust te stellen. Het is meer de vraag hoe effectief de antidopingstrijd is. Dat moet gemeten worden. En hoe ontmoedigend werkt het antidopingbeleid? Nog meer geld? Er wordt nu al voor in totaal 300 miljoen dollar aan controles uitgegeven. Ter vergelijking: Lance Armstrong vergaarde in zijn carrière 150 miljoen dollar. Daarmee wil Ram aangeven dat je de strijd tegen doping wel in perspectief moet blijven zien. ,,Laten we in vredesnaam niet doen alsof antidoping een grootmachtig, overgefinancierd orgaan is, dat overal zijn tentakels heeft. Welnee, we zijn een piepkleine niche binnen een enorme sportwereld waarin miljarden omgaan.”
Nog meer testen? Ram verwees naar de statistieken, dat er naar schatting 1.750 ‘intentional’ sporters worden betrapt op doping, slechts 1% van het aantal controles dat wordt uitgevoerd. Veel overtreders komen er dus mee weg. Harde cijfers over hoeveel dope er echt wordt gebruikt en wat de reële pakkans is, ontbreken. Ram: ,,In Nederland hebben we de afgelopen jaren enig prevalentie onderzoek gedaan. Daaruit blijkt dat het gebruikspercentage onder Nederlandse topsporters 4.2% is – dat is de beste wetenschappelijke schatting die we op dit moment kunnen geven. Dat is dus vier keer zoveel dan wij ‘vangen’. Het is dus absoluut duidelijk dat een aantal sporters er onbestraft mee weg komt. Is dat vreemd? Dan vraag ik: heb je enig idee van het percentage van het aantal inbraken dat wordt opgelost? Dat is hoger dan 1% maar ook extreem laag.”
Het is nog niet bekend hoeveel sporters precies gebruiken en hoeveel er uiteindelijk betrapt worden. Er is dus nog veel werk te verrichten, aldus Ram. ,,Probleem daarbij is dat je er niet komt door steeds zwaardere maatregelen te nemen, door steeds meer sporters in een biologisch paspoort te stoppen en nog meer data te verzamelen. Daar is gewoon een grens aan, alleen al financieel. Het moet dus op een andere manier en dan kom ik op een volgende vraag: schrikken we af? Die vraag is cruciaal want al die controles moeten er ook toe leiden dat mensen besluiten níet te gebruiken. Dan hoeft het ook helemaal niet erg te zijn als controles maar 1% betrapten opleveren, want die andere 99% hebben ook hun effect.”
In Nederland is onderzoek gedaan naar het afschrikwekkende werking van dopingcontroles, zeker bij wielrenners. Ram: ,,Globaal kun je drie groepen onderscheiden: renners die er zo nerveus van worden dat ze zeiden: ‘Ik slik niet meer, ik had voortdurend het gevoel dat ik tegen de lamp ging lopen. Ik kan daar niet tegen en ben gestopt’. Anderen zeiden: ‘Ik liet me vertellen wat opspoorbaar was en gebruikte wat niet opspoorbaar was. Of ik gebruikte zo weinig dat ik niet gepakt kon worden.’ En dan had je nog het type diehard dat zegt: ‘Ik zal altijd blijven gebruiken als ik daar voordeel bij denk te hebben’. Dat type zal dus altijd blijven zoeken naar mogelijkheden en beschikbaarheid, ook als dat meer risico’s of andere nadelen met zich mee brengt. Dat is het beeld dat globaal naar voren kwam, maar dat ik niet in cijfers kan vatten, want die informatie is er niet.”
En dan is er volgen Ram nog het fenomeen ‘verdacht’. Bij 750 sporters werden vorig jaar verdachte bloed- en urinewaarden waargenomen. Het bewijs dat ze doping gebruikten was niet te leveren. En dan waren er nog de sporen her en der van cannabis of voedingssupplementen, die niet als stimulerend middel worden ervaren. En toevallige sporen in urine en bloed. “Domheid is geen overtreding.” Vandaar zijn roep om nog meer onderzoek.
Dick Pound (Foto Thomas Søndergaard/Play the Game)Pound stelde zich in zijn eigen voordracht als vanouds weer streng op, zoals de 73-jarige Canadese jurist en lid van het IOC die al sinds hij aan de basis (in 1999) stond van het WADA, gewend is te doen. Hij noemt overtreders van de dopingregels net niet crimineel, al brandt deze kwalificatie hem op zijn lippen. Ook nu weer benadrukte hij dat “het probleem rond doping groter is dan mensen weten, ja, zelfs vrezen. We hebben het wel over vals spelen in sport, waar het om sportiviteit en integriteit gaat. Er gaat steeds meer geld om in sport, het prijzengeld gaat steeds meer omhoog, er is een groei van criminalisering, van criminele organisaties, van handelaren. Daarom moet deze strijd serieus genomen blijven worden.”
Zo serieus dat het IOC van plan is in de toekomst dopingcontroles onafhankelijk van sportbonden te laten uitvoeren. Het WADA moet de verantwoordelijkheid krijgen voor het alle tests wereldwijd. IOC-voorzitter Thomas Bach liet dat vorige week na afloop van een IOC-congres in Lausanne tot verrassing van betrokkenen, zoals Ram, weten. “In het kader van de geloofwaardigheid van de sport en de bescherming van zuivere atleten zou dat een grote stap voorwaarts betekenen”, aldus Bach. Tot dusverre wordt een deel van de dopingcontroles uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van sportbonden en organisatoren van sportwedstrijden.
Ram: ,,Dat noem ik een revolutie in de dopingbestrijding. In de media is dat nieuws in niet meer dan een paar regels in de kortkolom gepubliceerd. Terwijl het groot nieuws is. Het zal nog wel even duren. Maar het betekent wel dat de respectieve internationale sportfederaties zich dan verder kunnen richten op andere zaken. Dat kan ook in de financiële middelen schelen.” De strijd wordt heftiger, gaf Ram na afloop van zijn voordracht toe. “Misschien voor de sporters dreigender. Mogelijk zal dat de strijd tegen doping nog verder vooruit helpen. Het beeld bestaat nu dat de antidopinggemeenschap een monster is. Er werken nog geen 2.500 man. Dat is piepklein in de grote sportwereld. Ik reken de controleurs niet mee, de vrijwilligers en onbetaalde functionarissen.”
Ram in zijn toelichting op zijn voordracht: ,,Iedereen roept zo makkelijk dat het allemaal niets is, dat het anders moet, maar niemand die de moeite neemt naar de feiten te kijken en al helemaal niemand komt met een behoorlijk alternatief. Dus wilde ik duidelijk maken waar we na vijftien jaar wereldwijd antidopingbeleid, want zolang bestaat WADA, nu eigenlijk staan. En dan is mijn conclusie dat we met relatief beperkte middelen ten aanzien van het probleem waartegen we geacht worden iets te doen, best veel bereikt hebben. We gaan eerder snel vooruit dan dat we in de modder zijn blijven steken.”
Of het niet een idee is om sporters die ‘clean’ hebben gewonnen een extra prijs te geven, werd vanuit de zaal door een vertegenwoordiger van een cricketbond geopperd. Meteen na afloop zeggen: ‘ik ben clean’. Leuk, maar….. Pound: “Het is jammer dat het begrip klokkenluider zo’n negatieve klank heeft gekregen. Het is juist positief dat sporters hun ervaringen met doping delen. Dat helpt de sport vooruit.”
Dit is de eerste aflevering van een serie over het Play the Game Congres in het Deense Aarhus, waar Sport&Strategie deze week exclusief verslag van doet. Tijdens dit congres komen alle grote thema’s uit de sport als doping, bestuur en management en matchfixing voorbij. Meer informatie over dit congres op PlaytheGame.org
guusvanholland 